Kabinet valt, minister vertrekt, maar nieuwe Pensioenwet gaat door
Het was een bewogen week in politiek Den Haag: het kabinet Rutte IV viel door onenigheid over het terugdringen van de instroom van vluchtelingen, asielzoekers en arbeidsmigranten en minister-president Rutte kondigde z’n vertrek uit de politiek aan. In zijn kielzog gaven meer politici aan de voorkeur te geven aan een ‘functie elders’. Van Sigrid Kaag tot Wopke Hoekstra, van Liane den Haan tot Carola Schouten. Die laatste loodste onlangs de nieuwe Pensioenwet nog door de Eerste Kamer.
Hoewel wellicht velen anders hoopten, ziet het er niet naar uit dat de val van het kabinet en het vertrek van pensioenminister Schouten gevolgen hebben voor de nieuwe wet. Die is immers niet alleen aangenomen door het parlement, maar inmiddels (op 1 juli) ook al in werking getreden. Afgelopen week nog zond minister Schouten de eerder toegezegde ‘lagere regelgeving’ met betrekking tot de wet naar de Kamer. Die hoeft daarover niet te stemmen, omdat het hier louter ‘uitvoering’ betreft. De komende maanden zal de minister bovendien invulling geven aan een aantal door Tweede en Eerste Kamer aangenomen moties, bijvoorbeeld die met betrekking tot het alsnog proberen te creëren van een vervroegde uittredingsmogelijkheid voor mensen in zware beroepen.
De tekst van het hierboven bedoelde ‘Besluit uitvoering Pensioenwet en Wet Verplichte Beroepspensioenregeling’ vindt u hier: https://wetten.overheid.nl/BWBR0020892/2023-07-01
Wat misschien wel door de val van het kabinet wordt geraakt, is het wetsvoorstel ‘bedrag ineens’. Dat beoogt mensen de mogelijkheid te bieden bij hun pensionering een bedrag ineens te ontvangen (dat dan vervolgens wordt verrekend met de levenslange pensioenuitkering daarna). Die mogelijkheid zou per 1 januari 2024 worden geboden, maar de wet is onlangs voor de tweede keer uitgesteld: pensioenfondsen zouden er nog niet klaar voor zijn. In De Telegraaf reageerde voorzitter van de Koepel Gepensioneerden John Kerstens op dat hernieuwde uitstel met de verzuchting ‘Dat belooft nog wat voor de nog veel complexere nieuwe Pensioenwet.’
Bij de Koepel Gepensioneerden wordt inmiddels ook doorgewerkt aan het in stelling brengen van haar verenigingen om bij de uitvoering van de nieuwe Pensioenwet de stem van gepensioneerden zo stevig mogelijk te laten klinken. Zo wordt er (nadat eerder een Handleiding Hoorrecht verscheen) geschreven aan een Handleiding Verzwaard Adviesrecht (voor verantwoordingsorganen) en worden de eerste voorbereidingen getroffen voor een volgende voorlichtingsdag dit najaar.
Zorgen om de ouderenzorg
In juni heeft de Raad van Ouderen, waar ook de Koepel van Gepensioneerden in deelneemt, advies uitgebracht over het plan van Minister Helder van Volksgezondheid. De raad heeft zijn ongerustheid uitgesproken over de koers die de huidige regering heeft uitgezet. Met de WOZO (Wonen, Ondersteuning, Zorg, Ouderen) maakt de regering kenbaar hoe ze de ouderenzorg betaalbaar en uitvoerbaar houden. Zie hiervoor onze nieuwsbrief van 24 juni.
Dit advies en de eerder uitgebrachte adviezen staan op www.raadvanouderen.nl
In deze nieuwsbrief beperken we ons tot de aandachtspunten en aanbevelingen die hierin zijn weergegeven.
De aandachtspunten van dit advies zijn:
– Het lijkt erop dat het beleid van dit kabinet vooral ontwikkeld is op basis van de groep vitale ouderen en niet vanuit de groep ouderen die kwetsbaar zijn of dit in de komende jaren worden.
– Op dit moment zijn er 130.000 verpleegplekken waar het er door de demografische ontwikkelingen in 2040 het dubbele zouden moeten zijn. Rutte IV maakt echter andere keuzes.
– Ouderen met een beperkt netwerk, weinig digitale vaardigheden, onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal of met een gering inkomen kunnen minder goed zelfzorg en ondersteuning organiseren.
– Particuliere, commerciële zorgverleners haken af als de zorg zwaarder wordt en laten dit dan over aan de publiek gefinancierde zorg.
– Huisartsen, thuiszorg en het wellzijnswerk draaien overuren doordat ouderen steeds langer thuis blijven wonen.
– De complexiteit van ons financieringsstelsel wordt mede veroorzaakt doordat er diverse loketten zijn, zoals de Zorgverzekeringswet (ZVW) de Wet Langdurige Zorg (WLZ) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)
– In 2030 zijn er 930.000 alleenwonende 75-plussers. Zij zullen steeds vaker een beroep doen op de huisarts en op voorzieningen.
– Een vergeten groep in het ouderenbeleid zijn de ouderen zonder “natuurlijke mantelzorger” Zij wonen alleen, hebben geen kinderen of familie in de buurt. Op hoge leeftijd hebben zij ook vaak geen sterk sociaal netwerk.
– In 2040, op het hoogtepunt van de vergrijzing, bedraagt het aantal 65-plussers naar schatting ruim een kwart van de bevolking.
– Als de plannen onverminderd doorgezet worden dan leven er straks 63.000 ouderen met vergevorderde dementie thuis, met alle gevolgen daarvan.
– Van de nieuwe zorgmedewerkers is binnen 2 jaar bijna de helft alweer vertrokken. Kijk dan ook naar andere medewerkers zoals nieuwkomers die vaak gedwongen thuis zitten.
De aanbevelingen:
– Bekijk of een Social Service Buddy voor alleenstaanden zonder familie de rol van “natuurlijke mantelzorger” kan vervullen. Dit kan op WMO of WLZ-indicatie.
– Geef mantelzorgers meer bevoegdheden, als een naaste insuline kan spuiten kan een mantelzorger dit ook.
– Start per direct met bewustwording in alle wijken en dorpen en betrek de actieve ouderen hierbij.
– Zet in op uitbreiding van beschikbaar arbeidspotentieel in de zorg en versterk de informele zorg.
– Versterk de huisartsenpraktijk met geriatrische en met sociale expertise en beperk het aantal zorgaanbieders per wijk.
– Doe nu eens echt wat aan de tijdrovende en geldverslindende bureaucratie.
– Maak duidelijk wie waarvoor verantwoordelijk is, zowel op landelijk, regionaal, gemeentelijk als op wijk/dorps niveau.
– Nu de meeste gemeentes een Woonzorgvisie hebben opgesteld, is het de hoogste tijd om per gemeente concrete plannen te maken en uit te voeren.
– Denk na over een vorm van betaling voor vrijwilligers.
Conclusie commissie ZWW
De commissie onderstreept dit advies volledig. De ouderenzorg is op dit moment al problematisch en als er niet snel ingegrepen word zal dit tot steeds grotere problemen leiden.
De commissie onderkent ook dat WOZO op zich een goed initiatief is, maar dat dit nu teveel gericht is ouderen die nu nog vitaal maar ook digitaal vaardig zijn. Er is nu nog te weinig oog voor ouderen die nu al kwetsbaar zijn omdat ze niet beschikken over een sociaal netwerk en niet digitaal vaardig zijn.
De commissie zou dan ook graag zien dat de leden van de aangesloten verenigingen die actief zijn op sociaal of politiek gebied, dit ook bij hun achterban ter sprake brengen en gerichte acties ondernemen.
